SUMBANG SARAN (BRAINSTORMING) DI BILIK SENI
Bagi menggalakan dan merangsang pemikiran kreatif di kalangan pelajar, kaedah
sumbangsaran boleh digunakan dalam proses pembelajaran. Asas kepada
sumbangsaran ialah mengasingkan proses penghasilan idea daripada proses
penilaian. Aktiviti perlaksanaan sumbangsaran ini perlu dijalankan dengan
memfokuskan kepada kuantiti idea-idea baru dan saranan-saranan yang telah
disampaikan melalui interaksi sesama pelajar.
Definisi Sumbangsaran Kaedah
sumbangsaran ini juga dikenali sebagai Brainstroming, Perah Otak, Pecah Minda
dan Percambahan Fikiran. Walaupun berbagai istilah dalam bahasa diterjemahkan,
namun ia tetap merujuk kepada perkara yang sama dan tidak pernah mengubah
kandungan pengertiannya. Perah otak ini adalah kaedah yang paling popular
digunakan dalam teknik kreatif secara berkumpulan.
Unsur-unsur kreativiti
adalah merupakan elemen yang utama kepada teknik perbincangan yang dikenali
sebagai kaedah sumbangsaran. Pengasasnya ialah Alex Osborn dan kaedah ini wujud
pada awal tahun 1930an kemudian diperkenalkan pada umum secara rasmi pada tahun
1953 melalui bukunya berjudul ‘Applied Imagination’. Menurut Rowlinson (1981)
di dalam Mohd. Azhar Abd. Hamid, Othman A. Kassim & Muhammed Fauzi Othman
(2005) mentakrifkan kaedah sumbangsaran adalah satu pendekatan yang digunakan
semasa aktiviti perbincangan dalam satu kumpulan untuk mendapatkan seberapa
banyak idea dalam masa yang singkat. Bagi menggalakkan dan merangsangkan
pertumbuhan pemikiran kreatif di kalangan pelajar, maka kaedah sumbangsaran
adalah di antara kaedah yang berkesan boleh dipraktikkan. Asas kepada kaedah
sumbangsaran adalah proses pengasingan penghasilan idea daripada menilai.
Aktiviti-aktiviti dalam kaedah ini perlulah ditekankan kepada jumlah idea-idea
dan saranan yang perlu disampaikan kepada pelajar melalui interaksi di kalangan
mereka. Semasa kaedah sumbangsaran dijalankan, guru perlulah bijak melaksanakan
dan mengendalikannya agar tiada pelajar yang terlepas dari melibatkan diri
mereka. Ini bertujuan untuk menggalakan proses kreativiti berlaku di samping
meningkatkan lagi keyakinan pada diri mereka. Pengawalan sesi sumbangsaran yang
sempurna juga akan dapat memastikan agar semua idea dan penyelesaian masalah
yang dibangkit dan dikemukakan oleh seseorang pelajar itu, tidak akan
terbantut. Kadang-kadang penyelesaian masalah yang diberikan mungkin tidak
logik. Manakala proses penilaian, perbincangan dan kritikan perlu
dikemudiankan. Ini bertujuan agar keseluruhan sesi sumbangsaran dapat berjalan
dengan lancar. Kecenderungan guru untuk membuat penilaian bagi melihat sejauh
mana keberkesanan sesi sumbangsaran yang dilaksanakan sama ada ianya berjaya
atau sebaliknya boleh mengganggu keseluruhan sesi ini.
Prinsip Asas
Sumbangsaran Kaedah Sumbangsaran adalah satu sesi perbincangan yang melibatkan
satu kumpulan individu. Ketika sesi ini berlaku, penilaian perlu dielakkan bagi
memastikan wujud satu suasana yang lebih produktif. Perkara ini dilakukan
dengan cara, setiap ahli kumpulan diberikan peluang dan masa untuk mengemukakan
sebarang idea. Idea-idea yang diberikan tidak boleh dikritik dan dinilai oleh
ahli dalam kumpulannya. Bersandarkan pada amalan-amalan dan definisi yang
dinyatakan oleh Rowlinson, beliau menjelaskan kepada kita bahawa kaedah
sumbangsaran mengandungi enam prinsip yang utama :
(a) Semua ahli yang terlibat
dalam sesuatu sesi sumbangsaran itu hendaklah mengemukakan penilaian yang
hendak dibuat pada suatu idea. Ini bermaksud, setiap daripada seorang ahli
tidak boleh mengkritik idea-idea yang di kemukakan oleh ahli-ahli yang lain.
(b) Tujuan akhir yang hendak diperolehi oleh di dalam sesuatu sesi sumbangsaran
itu adalah untuk mendapatkan seberapa banyak kuantiti idea yang dibincangkan.
Semakin banyak idea yang dihasilkan, semakin banyak pilihan idea yang boleh
difikirkan oleh setiap ahli kumpulan itu. Setiap ahli kumpulan amat digalakkan
memberikan idea.
(c) Setiap ahli kumpulan juga digalakkan berfikir secara bebas
dengan menggunakan segala imaginasi yang ada pada diri mereka.
(d) Semua
idea-idea yang dihasilkan boleh digabung, diubahsuai, dikembangkan dan dibaiki
bagi mendapat satu keputusan dan jalan penyelesaian yang terbaik.
(e) Jangka
masa yang sesuai bagi sesuatu sesi sumbangsaran yang berkesan adalah antara 15
minit hingga 30 minit. Lebih lama masa yang digunakan untuk sesuatu sesi
sumbangsaran itu, suasanan sesi berkenaan akan menjadi hambar dan ahli-ahlinya
menjadi bosan serta letih. Ini secara tidak langsung mengakibatkan sesi
sumbangsaran berkenaan tidak akan mencapai objektif yang disasarkan.
(f) Aktiviti
ini hendaklah dijalankan secara berkumpulan. Untuk sesi sumbangsaran yang baik
ahli-ahli kumpulan tidak melebihi daripada lima belas orang. Sekiranya satu
sesi sumbangsaran itu mempunyai ahli yang lebih daripada lima belas orang ianya
akan menjadi satu sesi yang tidak terkawal.
Matlamat Sumbangsaran Matlamat
utama sumbangsaran adalah untuk menerbitkan idea sangat bernilai tanpa batasan
yang dianggap logik dalam suasana yang tenang dan menghiburkan. Di samping itu
juga idea-idea daripada ahli kumpulan akan dapat menyelesaikan permasalahan
yang selama ini tidak ditemui jalan penyelesaiannya. Pekara yang paling penting
dalam aktiviti sumbangsaran adalah mencari dan membangunkan idea-idea yang
berkualiti berdasarkan pada idea-idea yang di terbitkan dan dikemukakan oleh
ahli kumpulan.
Refleksi: Walaupun matlamat utama sumbangsaran adalah untuk
menerbitkan sebanyak yang mungkin idea-idea dalam jangka masa yang singkat,
namun begitu idea-idea yang pelbagai ini perlul diperam, dikembangkan, dibaiki
dan digabungkan dengan idea-idea yang lain supaya menjadi lebih praktikal,
ekonomi dan berkesan untuk dilaksanakan.